VENECIJA

Venecija, taj čudesni grad čija se lepota odražava na varljivoj površini vode, svojom osobenošću, drevnošću i tajanstvenošću opčinjavala je i nadahnjivala mnoge umetnike. Tek letimičnim prelistavanjem i sasvim kratkim prisećanjem, iz tog, skoro beskonačnog niza, izdvajamo imena književnika koji su stvarali inspirisani gradom bogate prošlosti: Vilijem Šekspir, Tomas Man, Ezra Paund, Josif Brodski, Nagib Mahfuz. . . Počev još od narodnog pevača koji je glas o gradu svetlosti, gradu vode i gradu mostova, kako ga i danas lakonski opisuju bedekeri i veb-stranice, pronosio duboko u unutrašnjost, kao pojam ovoploćene lepote, preko dela Petra Petrovića Njagoša, Đure Jakšića, Stjepana Mitrova Ljubiše, Sime Matavulja, Jovana Dučića, najveličanstvenije pesme Laze Кostića, Ive Andrića, Miloša Crnjanskog, Meše Selimovića, Venecija je i u književnosti na ovim prostorima bila neprekidna književna inspiracija i metafora svega onog što neprestano izmiče čovekovom poimanju i njegove napore čini uzaludnim, ali i ne i besmislenim: nestvarne, a vidljive divote, prolaznosti i promenljivosti, ali i onoga što je njima nasuprot, metafora slobode, ali i večite težnje za njom, simbol prevejanog lukavstva i moći ... I najnovije ostvarenje jednog od najznačajnijih savremenih srpskih književnika Vladimira Pištala, objavljeno u zrenjaninskoj Agori, nastalo je upravo iz autorove najdublje fascinacije ovim gradom, ali i duhom, bojama, mirisima, ukusima i zvucima čitavog Mediterana. Ta ljubav započinje pre nego što je pisac i kročio na venecijanske pločnike,tamo gde je objavljivanjem ovog dela konačno i ovoplaćena − u umetnosti. Naime, u zamračenoj bioskopskoj sali sedamnaestogdišnji mladić je Felinijevog Кazanovu i prizore njegovog rodnog grada doživeo kao san, da bi neku godinu kasnije prvi stvarni susret sa Nevestom Jadrana, sa njenim kanalima, gondolama i maskama opisao kao ostvarenje tog sna. Ipak, u ovoj prozi koja se opire svakom pojednostavljenju i žanrovskom svrstavanju i koja je u recepciji do sada određena kao bildungsroman, knjiga metamorfoza, autobiografska proza sa elementima putopisa i eseja, Venecija zapravo postaje toponim za tačku u kojoj narator susreće i upoznaje ljubav, postaje mesto za sastanak sa vlastitom sumnjom i ono pribežište na koje se, posle dugog lutanja, narator vraća da bi se sreo sa sopstvenom, pa čak i sa porodičnom prošlošću, postavljajući ono pitanje koje onespokojava i svakog od nas: Jesam li to bio ja? Čitajući ovu knjigu i krećemo se kao kroz čudesni grad od reči: zastajkujemo pred istinskim pesničkim čudima koja iskrsavaju pred nama, nadnosimo se nad pojedine odlomke i poglavlja kao nad kakvo ogledalo koje je oduvek čekalo samo naše lice, a onda se zapućujemo uskom uličicom ka udaljenom kraju grada da bismo se nenadano našli na prostranom trgu od kamena, među golubovima, žudeći za njihovom slobodom ... Tada Pištalovo delo stvarno zaliči na grad kome je posvećeno, ali se, umesto u vodi, njegova lepota udvostručava u onome ko ga čita.