TRI ZNAKA KRUGA
Ovo je knjiga koja u tri priče opisuje živote trojice muškaraca, od kojih su prva dvojica u nemačkom zarobljeništvu tokom Drugog svetskog rata, obojica iz Bosne, dok je junak treće priče njihov unuk, umetnik, koji živi sasvim drugačiji život na Zapadu. Tri znaka kruga, čiji je autor Saša Karalić, kroz živote ovih junaka i prikaz dva različita vremena, zapravo postavlja važno pitanje o suštini svega.
Knjiga u znaku broja tri. Reč je o tri priče, od kojih su dve smeštene u doba Drugog svetskog rata i jedna u sadašnje vreme: potpuno različite sudbine dvojice ljudi u nemačkom zarobljeništvu, zemljoradnika na radu na nemačkoj farmi okruženog ljubavlju, i intelektualca komuniste u zloglasnom koncentracionom logoru Dahau. Spaja ih rodbinska krv, ali na samo pedesetak kilometara razdaljine – sasvim drugačiji životi. Tri četvrtine veka kasnije, njihov unuk je na istom mestu, u gradu Minhenu, ali on ne dolazi sa Istoka (Bosna), kao oni, već sa Zapada (Holandija). Izvorno, sva trojica poreklom stižu iz severozapadne Bosne.
Romanom prolaze sve vojske i vere Balkana, razliva se viševekovna mešavina sklada i razaranja, ciklično kruženje zločina i osvete, ali i slike novog doba: čitava izbeglička naselja modernih evropskih humanitarnih (konc) logora, jačanje desnice u Evropi, zasićenost i ispraznost Zapada…
Umetnik, junak trećeg dela knjige, pred šarenilom boja i zvukova modernog zapadnjačkog ćorsokaka, tumači ga u stvaralaštvu kao tehnološki iluzionizam savršenih efekata bez suštine.
Konstatacije i pitanja od onog do ovog vremena samo menjaju formu: „Bog nije mrtav, samo se pretvorio u novac“, „Bezdan priziva bezdan“; gde i kuda dalje?
Da li se čitav život junaka zapravo sažima u jednu jedinu rečenicu, koje se seća danas kada ugleda zelenu telefonsku govornicu na minhenskoj železničkoj stanici, iz koje ju je 1992. izgovorio sestri u Jugoslaviji: „Prešao sam granicu.“
Na čitaocu je da se pita koju. Onu iza koje domaći stranac postaje „naš a svetski“?
– Vladislav Bajac
