ANTIČKA EKONOMIJA

Ugledni klasičar Moses I. Finley objavio je 1973. prvu verziju svoje knjige Antička ekonomija, koju je kasnije doradio i dopunio u izdanju iz 1985. godine. Prilično je mnogo vremena prošlo od tada, i sada čitaoci napokon imaju priliku da upoznaju taj studiozni rad na hrvatskom jeziku. Odavno su se pojavili i prevodi na drugim jezicima: francuskom, nemačkom, španskom, italijanskom, itd. Već 1987. godine, knjiga se pojavila i na slovenačkom jeziku, a zatim 1999. za novi naraštaj čitaoca sledilo je štampanje drugog engleskog izdanja, s predgovorom Iana Morisa. Upravo to izdanje vam je sada dostupno na hrvatskom jeziku i uključuje Morisov vrlo informativni predgovor. On sažeto opisuje Finlijev misaoni razvoj i život, i na kraju, današnju važnost Antičke ekonomije, kao i pojedine nedostatke Finlijevih pozicija u svetlu novih spoznaja.
Finli nas uči da je ekonomija tek deo života, i da “upravljanje privredom” (grč. oἰκονομία), koje je svakako vrlo važno, ne treba staviti uvek ispred zajednice ili društva, države, pa i pojedinca i ljudskih međuodnosa. Svakako, ekonomija je važna – i u današnjem svetu moramo školovati dobre ekonomske stručnjake, ali pogled na antiku ili uopšte na prošlost, koji nam Finli nudi, bez obzira koliko bi trebalo ispraviti neke njegove zaključke s obzirom na nova istraživanja, podseća nas na posebnost naših pozicija. Ne smemo analizirati antičku ekonomiju smatrajući da su naši ekonomski pogledi Bogom dani, i da su uvek bili takvi za sve ljude. Uostalom, ima li tržišta bez Boga, bez časti, bez morala ili bez ljubavi (bez obzira kako to definišemo). I ako postoji takvo tržište, zar bismo hteli sebe podrediti njegovom delovanju? Finlijeva Antička ekonomija korisno je delo, ne samo za klasičare i istoričare, ili za ekonomske istoričare, nego i za današnje preduzetnike, poslovne ljude, menadžere i druge koji nam u moderno doba osiguravaju “ekonomiju”. Što više shvate “uklopljenost” svoga delovanja u život uopšte, imaće i veće uspehe u svom specifičnom radu.
“Antička ekonomija stoji na ponosnom mestu među šačicom zaista uticajnih radova o antičkoj istoriji. Ona odražava Finlija na vrhuncu njegovih čudesnih moći i u njegovoj najboljoj ulozi ikonoklasta istorije i intelektualnog izazivača. Trebalo bi da bude obavezna literatura za svakog studenta predmodernih načina proizvodnje, razmene i potrošnje.“
- JOSIAH OBER, autor dela Political Dissent in Democratic Athens
“Finli povezuje značajne zaključke i uvide… i predstavlja ih lucidnošću, britkim stilom i ispitivačkom analizom, što je zaštitni znak njegovog rada… Zaista, sav naboj Finlijeve knjige leži u tome da nedvosmisleno razjašnjava kako su u antičkim vremenima i ljudi i države mislili pre svega u političkim, društvenim i psihološkim okvirima, a tek kasnije u ekonomskim… Važna i izazovna knjiga.“
- LIONEL CASSON, American Historical Review
“Sjajan doprinos ekonomskoj istoriji klasične antike. Prisiljava čitaoca na prepoznavanje dubine transformacije od antičke potrošačke ekonomije zasnovane na robovskom i kmetskom radu do moderne kapitalističke, investicijske, proizvodne i profitne ekonomije. “
- FLOYD SEWER LEAR, Business History Review

Kratak sadržaj:

Predgovor ažuriranom izdanju, Ian Morris
Uvod
Neki orijentacijski datumi
Zemljovid: Rimsko Carstvo u drugom stoljeću n.e.
Ljudi antike i njihova ekonomija
Redovi i status
Gospodari i robovi
Zemljovlasnici i seljaci
Grad i selo
Država i ekonomija
Daljnje misli (1984.)
Sir MOSES I. FINLEY, koji je umro 1986. godine, bio je profesor antičke istorije na Darvinovom koledžu Univerziteta u Kembridžu. Ian Morris bio je profesor klasike “Jean i Rebecca Willard” i upravnik Odseka za klasiku na Univerzitetu Stanford. Autor je knjige Death-Ritual and Social Structure in Classical Antiquity i urednik zbornika Classical Greece: Ancient Histories and Modern Archaeologies.